Luty pod gwiazdami – najlepsze obiekty głębokiego nieba do obserwacji

Luty zaczynamy od Księżyca w fazie 1%, a kończymy na nowiu. Szybko rosnący Księżyc da nam czas do mniej więcej 3 lutego, a każdy kolejny dzień jego coraz późniejszy zachód będzie mocno ograniczał astrofotografię bez użycia filtrów wąskopasmowych. Pełnia wypada 12 lutego, a niebo zacznie być mniej przeszkadzające od 17 lutego, gdy wschód Księżyca będzie coraz późniejszy.

Zimowe niebo zaczyna się z nami żegnać. Na początku nocy możemy jeszcze obserwować obiekty zimowej Drogi Mlecznej, ale czasu wystarczy jedynie na krótkie sesje pożegnalne. Łuk zimowej Drogi Mlecznej znajduje się nisko nad horyzontem, a my zaczynamy patrzeć w przestrzeń kosmiczną poza naszą galaktyką. Choć wydaje się ona pusta, przy dłuższych ekspozycjach ujawnia bogactwo galaktyk.

Wybrałem kilka obiektów, które warto upolować w lutym. W większości są to galaktyki, do których najlepsze warunki obserwacyjne zapewniają ciemne niebo i długie ogniskowe.

Obiekty do upolowania w lutym:

1. NGC 2903 – Galaktyka spiralna z poprzeczką w Lwie
Jedna z najjaśniejszych galaktyk na niebie północnym, jednak dziwnym trafem nie znalazła się w katalogu Messiera. Posiada wyraźne ramiona spiralne oraz poprzeczkę. Leży około 30 milionów lat świetlnych od Ziemi.

  • Rozmiar kątowy: 13′ x 7′
  • Jasność: 9,0 mag
  • Współrzędne: RA 09h 32m 10s | Dec +21° 30′ 03″

2. M81 – Galaktyka Bodego
Jasna i stosunkowo łatwa do obserwacji galaktyka spiralna w konstelacji Wielkiej Niedźwiedzicy. Jest częścią większej grupy galaktyk M81 i sąsiaduje z M82.

  • Rozmiar kątowy: 21′ x 10′
  • Jasność: 6,9 mag
  • Współrzędne: RA 09h 55m 33s | Dec +69° 03′ 55″

3. M82 – Galaktyka Cygaro
Silnie zniekształcona galaktyka nieregularna, która oddziałuje grawitacyjnie z M81. Posiada intensywnie aktywne jądro, co czyni ją niezwykle fotogenicznym obiektem.

  • Rozmiar kątowy: 9′ x 4′
  • Jasność: 8,4 mag
  • Współrzędne: RA 09h 55m 52s | Dec +69° 40′ 47″
4. M63 – Galaktyka Słonecznik
Galaktyka spiralna w konstelacji Psów Gończych, z wyraźnie widoczną strukturą spiralną. Znajduje się około 30 milionów lat świetlnych od Ziemi.

  • Rozmiar kątowy: 12,6′ x 7,1′
  • Jasność: 8,6 mag

Współrzędne: RA 13h 15m 49s | Dec +42° 01′ 45″

5. M51 – Galaktyka Wir
Jedna z najbardziej znanych galaktyk spiralnych na niebie. Tworzy spektakularną parę z galaktyką NGC 5195, z którą jest grawitacyjnie związana.

  • Rozmiar kątowy: 11,2′ x 7′
  • Jasność: 8,4 mag
  • Współrzędne: RA 13h 29m 52s | Dec +47° 11′ 43″
6. M94 – Galaktyka spiralna w Psach Gończych
Posiada intensywnie jasne jądro i charakterystyczne pierścienie gwiazdotwórcze. Dzięki wysokiej jasności powierzchniowej jest łatwym celem.

  • Rozmiar kątowy: 11′ x 7′
  • Jasność: 8,2 mag
  • Współrzędne: RA 12h 50m 53s | Dec +41° 07′ 14″

7. Triplet w Lwie (M65, M66, NGC 3628)
Trzy galaktyki znajdujące się blisko siebie na niebie, tworzące efektowną grupę w gwiazdozbiorze Lwa.

  • Rozmiar kątowy: ok. 1°
  • Jasność: M65 (10,1 mag), M66 (8,9 mag), NGC 3628 (9,5 mag)

Współrzędne: ok. RA 11h 18m | Dec +13°

8. Grupa galaktyk Lew I
Grupa galaktyk Lew I to jedno z najciekawszych i najbardziej fotogenicznych zgromadzeń galaktyk widocznych na nocnym niebie. Znajduje się w gwiazdozbiorze Lwa, mniej więcej 35 milionów lat świetlnych od Ziemi, i obejmuje dziewięć obiektów, z których najjaśniejsze to M95, M96 i M105. To właśnie te trzy galaktyki często stanowią główny cel obserwacji i astrofotografii, ale w okolicy znajdziemy także kilka mniejszych, ale równie interesujących obiektów, takich jak NGC 3377, NGC 3299, NGC 3384, NGC 3412 i NGC 3489.

Najważniejsze galaktyki grupy Lew I

  • M95 – galaktyka spiralna z poprzeczką, klasyfikowana jako SB(r)b, o średnicy około 50 tysięcy lat świetlnych. Posiada dobrze zdefiniowane ramiona spiralne i jasne jądro. Na zdjęciach w dłuższej ekspozycji widać subtelne struktury pyłowe. Rozmiary kątowe to 7,4 × 5,1 minut łuku, a jasność wynosi +10,6 mag.
  • M96 – galaktyka spiralna typu S(r)ab, będąca największą i najjaśniejszą galaktyką w grupie. Posiada asymetryczne ramiona spiralne, co jest efektem oddziaływań grawitacyjnych z innymi galaktykami. Jej rozmiary kątowe to 7,6 × 5,2 minut łuku, a jasność +10,1 mag.
  • M105 – eliptyczna galaktyka o jasnym i gładkim profilu, zdominowana przez starzejące się gwiazdy. Jej średnica to około 55 tysięcy lat świetlnych, a jasność wynosi +9,3 mag. W pobliżu znajdują się dwie mniejsze galaktyki – NGC 3384 i NGC 3379, które także należą do grupy Lew I.

Pozostałe galaktyki w grupie

  • NGC 3377 – galaktyka eliptyczna typu E5 o jasności +10,9 mag i rozmiarze 4,4 × 2,3 minut łuku.
  • NGC 3299 – mniejsza, nieregularna galaktyka karłowata, znacznie słabsza niż inne obiekty w grupie.
  • NGC 3384 – galaktyka soczewkowata blisko M105, często fotografowana razem z nią. Ma jasność +10,9 mag i rozmiar 5,5 × 2,7 minut łuku.
  • NGC 3412 – kolejna galaktyka soczewkowata o jasności +11,5 mag i rozmiarze 3,9 × 1,7 minut łuku.
  • NGC 3489 – galaktyka soczewkowata o jasności +10,3 mag i rozmiarze 3,8 × 2,0 minut łuku.
9. M3 – Gromada kulista w Psach Gończych
Jedna z największych i najjaśniejszych gromad kulistych, zawierająca około pół miliona gwiazd. Świetny obiekt na dłuższe ogniskowe..

  • Rozmiar kątowy: 18′
  • Jasność: 6,2 mag
  • Współrzędne: RA 13h 42m 11s | Dec +28° 22′ 38″

10. M44 – Gromada otwarta Żłobek (Pszczółki)
Jeden z najjaśniejszych obiektów Messiera, widoczny gołym okiem. Najlepiej prezentuje się w lornetce lub teleskopie z szerokim polem widzenia.

  • Rozmiar kątowy: 95′
  • Jasność: 3,7 mag
  • Współrzędne: RA 08h 40m 24s | Dec +19° 40′ 00″